Ustalenie szkody i utraconych korzyści w sprawach cywilnych i gospodarczych – jak wyliczyć „co by było, gdyby” i jakie dokumenty są potrzebne

Ustalenie szkody i utraconych korzyści w sprawach cywilnych i gospodarczych

Zawartość artykułu

W sprawach cywilnych i gospodarczych jednym z najtrudniejszych, a zarazem najbardziej kluczowych etapów postępowania jest precyzyjne ustalenie szkody oraz tzw. utraconych korzyści (z łac. lucrum cessans). Ocena ta odgrywa fundamentalną rolę nie tylko w kontekście wysokości dochodzonych roszczeń, ale także w procesie dowodzenia związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem szkodzącym a skutkami gospodarczymi dla poszkodowanego. Aby skutecznie odpowiedzieć na pytanie: „co by było, gdyby szkoda nie nastąpiła?”, konieczne jest zastosowanie szeregu narzędzi analitycznych oraz zgromadzenie odpowiedniej dokumentacji.

 

Czym jest szkoda i utracone korzyści?

Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, szkoda obejmuje dwa podstawowe elementy:

  1. Rzeczywista strata (damnum emergens) – to bezpośrednie uszczuplenie majątku poszkodowanego, np. zniszczenie środków trwałych, konieczność naprawy, wzrost kosztów operacyjnych.
  2. Utracone korzyści (lucrum cessans) – to potencjalne zyski, które nie zostały zrealizowane wskutek zdarzenia szkodzącego. Przykładowo: niezrealizowany zysk z kontraktu, którego nie można było wykonać, ograniczenie mocy produkcyjnych, utrata klientów.

W praktyce sądowej uznanie utraconych korzyści wymaga nie tylko wykazania ich prawdopodobieństwa, ale także oszacowania ich wysokości w sposób obiektywny i ekonomicznie uzasadniony.

 

Jak wyliczyć „co by było, gdyby”?

Proces ten polega na skonstruowaniu alternatywnego scenariusza rozwoju sytuacji, w którym szkoda nie następuje. Metodologia ta nosi nazwę analizy kontrfaktycznej i obejmuje:

  • Analizę porównawczą (benchmarking) – porównanie wyników finansowych z analogicznymi podmiotami na rynku,
  • Modelowanie finansowe – prognozy zysków i strat, przychodów, marż operacyjnych,
  • Wycena przedsiębiorstwa – zastosowanie metod dochodowych (DCF), porównawczych (multiplikatory), majątkowych,
  • Wycena udziałów w spółce z o.o. – ustalenie wartości rynkowej udziałów, która mogła ulec obniżeniu wskutek szkody,
  • Analiza branżowa i makroekonomiczna – ocena potencjału wzrostu sektora, trendów rynkowych,
  • Wycena nieruchomości – gdy szkoda dotyczy majątku trwałego wykorzystywanego w działalności gospodarczej,
  • Wycena spółki – całościowe podejście do wartości rynkowej przedsiębiorstwa jako aktywa generującego strumień dochodów.

Scenariusz kontrfaktyczny musi być spójny, logiczny i oparty na wiarygodnych podstawach. Nie wystarczy sama deklaracja poszkodowanego, że „firma by się rozwijała” – konieczne są twarde dane.

 

Jakie dokumenty są potrzebne?

Profesjonalna analiza szkody wymaga zgromadzenia i wykorzystania obszernego zestawu dokumentów. W praktyce eksperckiej najczęściej stosowane są:

  1. Sprawozdania finansowe (pełne bilanse, rachunki zysków i strat, rachunki przepływów pieniężnych) za okres co najmniej 3-5 lat,
  2. Ewidencja księgowa (faktury, zestawienia kosztów, ewidencje VAT),
  3. Plany strategiczne i biznesplany z okresu sprzed szkody,
  4. Korespondencja i umowy z kontrahentami, które dokumentują utracone możliwości handlowe,
  5. Raporty branżowe i rynkowe potwierdzające potencjał rozwoju,
  6. Dokumenty inwestycyjne (np. harmonogramy inwestycji, analizy ROI),
  7. Operaty szacunkowe i wyceny nieruchomości lub innych aktywów trwałych,
  8. Opinia biegłego rewidenta, rzeczoznawcy majątkowego lub analityka finansowego.

Każdy z tych dokumentów powinien być rzetelnie przygotowany i uwiarygodniony, aby miał wartość dowodową przed sądem.

 

Znaczenie opinii biegłych i rzeczoznawców

W sprawach o znacznej wartości gospodarczej, decydujące znaczenie ma opinia niezależnego eksperta. Może to być:

Opinia eksperta musi być precyzyjna, spójna z dokumentacją, zawierać opis metodyki oraz warianty kalkulacji. W wielu przypadkach sąd może zarządzić powołanie biegłego sądowego, który przeprowadzi niezależną analizę.

 

Znaczenie profesjonalnej wyceny dla sukcesu w sporach sądowych

Rzetelna i obiektywna wycena przedsiębiorstwa, wycena firmy, wycena udziałów w spółce z o.o. czy wycena nieruchomości może przesądzić o losach procesu. Bez niej roszczenia mogą zostać uznane za nieudowodnione lub rażąco zawyżone. Dlatego też w sprawach gospodarczych coraz częściej korzysta się z usług profesjonalnych doradców, którzy przygotowują kompleksowe raporty zgodne ze standardami międzynarodowymi (np. IVS, EVS, MSSF).

 

Profesjonalna wycena jako kluczowy element strategii procesowej

Ustalenie szkody i utraconych korzyści w sprawach cywilnych i gospodarczych to nie tylko wyzwanie prawne, ale przede wszystkim złożony proces analizy ekonomicznej. Tylko solidna dokumentacja i fachowa wycena spółki czy majątku trwałego zapewnia wiarygodność roszczeniom i zwiększa szanse na ich uwzględnienie przez sąd. Inwestycja w profesjonalną ekspertyzę może być decydująca dla uzyskania satysfakcjonującego rozstrzygnięcia.

 

Artykuły zawarte na niniejszej stronie mają wyłącznie charakter informacyjny oraz poglądowy i nie stanowią porady prawnej. Administrator strony/IEE zastrzega, że nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek straty powstałe w wyniku czynności podjętych na podstawie niniejszej publikacji. Jeżeli są Państwo zainteresowani kwestiami poruszonymi w niniejszym artykule, zapraszamy do kontaktu mailowego lub telefonicznego bezpośrednio z nam.

Pozostałe wpisy na blogu IEE

Wycena komornicza przedsiębiorstwa

Wycena komornicza przedsiębiorstwa – dlaczego decyduje o wyniku egzekucji?

Coraz częściej egzekucja obejmuje całe przedsiębiorstwa, a nie wyłącznie pojedyncze składniki ich majątku. Dlatego wycena przedsiębiorstwa odgrywa zasadniczą rolę przy ustalaniu rzeczywistej ceny wywoławczej. Starannie sporządzona wycena firmy zabezpiecza interesy wierzyciela przed zaniżeniem wartości oraz przyspiesza proces sprzedaży.

Wartość godziwa vs wartość rynkowa różnice i konsekwencje prawne

Wartość godziwa vs. wartość rynkowa – różnice i konsekwencje prawne: kiedy są stosowane, jak wpływają na rozliczenia i spory sądowe

Precyzyjne ustalenie wartości aktywów i zobowiązań stanowi fundament rzetelnych informacji finansowych, a jednocześnie bywa źródłem sporów pomiędzy spółkami, inwestorami, instytucjami finansowymi czy organami podatkowymi. W praktyce najczęściej dochodzi do zderzenia dwóch podejść: „wartości godziwej”, stosowanej przede wszystkim w sprawozdawczości księgowej, oraz „wartości rynkowej”, która stanowi podstawę przy rzeczywistych transakcjach, ustalaniu odszkodowań czy w toku różnego rodzaju postępowań.

Wycena spółki przy podziale majątku wspólnego

Wycena spółki przy podziale majątku wspólnego – co mówi orzecznictwo?

W ostatnich latach sądy okręgowe i apelacyjne coraz częściej rozpatrują sprawy, w których kluczowym przedmiotem sporu przy podziale majątku wspólnego okazują się udziały w spółkach kapitałowych albo prawa w spółkach osobowych, należące do jednego z małżonków prowadzących działalność gospodarczą. Zjawisko to wynika przede wszystkim z faktu, że rosnąca liczba małych i średnich przedsiębiorstw funkcjonuje w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością czy spółki jawnej, a ich wartość – nierzadko sięgająca milionów – przewyższa kilkukrotnie wartość nieruchomości lub innych składników majątku.

Dlaczego zorganizowana część przedsiębiorstwa to osobny świat wartości

Dlaczego zorganizowana część przedsiębiorstwa to osobny świat wartości?

W polskim systemie prawnym zorganizowana część przedsiębiorstwa (ZCP) to nie przypadkowy zestaw składników, lecz spójny zespół elementów firmy, który jest wyodrębniony pod względem organizacyjnym, funkcjonalnym i finansowym. Taka część firmy może samodzielnie generować przychody po przeniesieniu jej do innego podmiotu. Oznacza to, że jej wartość nie ogranicza się jedynie do ujęcia w ewidencji środków trwałych – w przypadku sporów majątkowych ZCP traktowana jest jako odrębna jednostka gospodarcza, która wymaga niezależnej wyceny.

Wycena know how, marki i innych aktywów niematerialnych

Wycena know-how, marki i innych aktywów niematerialnych – co warto wiedzieć?

W ciągu minionych dziesięciu lat wartość aktywów niematerialnych w firmach przekroczyła już połowę ich łącznej wyceny, co oznacza, że o przewadze rynkowej coraz częściej decydują know-how, marka, patenty, tajemnice przedsiębiorstwa czy relacje z kluczowymi kontrahentami, a nie park maszynowy. Mimo to w Polsce zagadnienie wyceny takich składników bywa nadal marginalizowane przy negocjacjach inwestycyjnych i w sporach właścicielskich, czego skutkiem są zaniżone wyceny spółek, utracone korzyści podatkowe oraz długotrwałe procesy sądowe dotyczące podziału majątku.

Od dokumentów do wartości przewodnik po nowoczesnym operacie szacunkowym nieruchomości

Od dokumentów do wartości: przewodnik po nowoczesnym operacie szacunkowym nieruchomości

Dziś wartość nieruchomości to znacznie więcej niż liczba wpisana w akcie notarialnym – stanowi kluczowy punkt odniesienia przy decyzjach kredytowych, inwestycyjnych i podatkowych, a także przy ustalaniu odszkodowań czy rozstrzyganiu sporów sądowych. Dlatego przepisy zobowiązują rzeczoznawców majątkowych do pracy według jednolitych standardów, a każdy błąd w wycenie może oznaczać poważne straty finansowe. Skrupulatny, wieloetapowy proces określania wartości gwarantuje, że rezultat odzwierciedla realia rynkowe i zostanie zaakceptowany przez banki, urzędy oraz sądy.

Udostępnij

Uzyskaj ofertę