Jakie są podejścia i metody wyceny przedsiębiorstw?

Wycena przedsiębiorstw jest kluczowym elementem w wielu aspektach życia gospodarczego. Od decyzji inwestycyjnych, przez procesy fuzji i przejęć, aż po planowanie sukcesji – wszędzie tam, gdzie pojawia się potrzeba określenia wartości firmy, niezbędne jest zastosowanie precyzyjnych i adekwatnych metod wyceny. Niezależnie od wybranego ostatecznie sposobu postępowania najważniejszym zadaniem jest wydanie opinii dotyczącej rynkowej wartości danego podmiotu gospodarczego. Bierze się przy tym pod uwagę ogólnie przyjęte standardy wartości przedsiębiorstw. Trzeba mieć świadomość, że standardy wartości definiują kategorie poszukiwanych wartości, a nie zastosowane podejścia do wyceny. W praktyce oznacza to, że wszystkie podejścia, które można zastosować w określonych warunkach, powinny doprowadzić do osiągnięcia podobnych rezultatów.

Metody majątkowe wyceny przedsiębiorstw

Krajowy Standard Wyceny Przedsiębiorstw wskazuje, że metodami majątkowymi są wszystkie metody wyznaczające wartość przedsiębiorstwa w oparciu o wartość jego aktywów pomniejszonych o pasywa obce. W tym przypadku w wycenie bierze się także pod uwagę aktywa oraz zobowiązania pozabilansowe firmy. Zakłada się przy tym, że przedsiębiorstwo jest warte tyle, ile jego cały majątek.

W ramach podejścia majątkowego wyodrębnia się takie metody, jak:

• księgowa;
• wartości skorygowanych aktywów netto;
• wartości likwidacyjnej;
• wartości odtworzeniowej.

Różnice pomiędzy wspomnianymi metodami polegają na odmiennych sposobach obliczania wartości różnych składników firmowego majątku.

Metoda księgowa

Metodę księgową określa się różnymi mianami. W literaturze przedmiotu często spotyka się takie określenia, jak metoda historyczna, klasyczna, nominalna, inicjalna oraz metoda wartości księgowej netto. Istota wspomnianej metody sprowadza się do obliczania wartości księgowej majątku przy uwzględnieniu wszystkich istniejących zobowiązań. Do właściwego zrealizowania wspomnianych czynności niezbędne jest określenie kapitału własnego danego podmiotu gospodarczego dzięki informacjom zawartym w bilansie.

Wykonywane w ramach tej metody obliczenia odznaczają się relatywną prostotą i nieskomplikowaniem. Proces szacowania wartości przedsiębiorstw tą metodą przebiega dość szybko i jest stosunkowo niedrogi. Z drugiej strony za pomocą metody księgowej trudno jednoznacznie określić faktyczną użyteczność poszczególnych składników majątkowych, a także ich produktywność i dochodowość.

Metoda skorygowanych aktywów netto

Metoda skorygowanych aktywów netto stanowi udoskonalenie omówionej wcześniej metody księgowej. W tym przypadku nie zwraca się jednak uwagi na wartości księgowe, ale wartości rynkowe. Biegły, który wykorzystuje ten sposób postępowania przy wycenie przedsiębiorstw, podejmuje się korygowania uzyskanych wyników przy zastosowaniu konkretnych czynników. W efekcie prowadzi to do zobiektywizowania i zoptymalizowania uzyskanych wyników.

Metoda skorygowanych aktywów netto powszechnie uważana jest za dokładniejszą i bardziej wiarygodną od metody księgowej. Jej wykorzystywanie wiąże się jednak z dość wysokimi nakładami finansowymi.

Metoda rynkowej wartości likwidacyjnej

Jak sama nazwa wskazuje, po metodę wartości likwidacyjnej przy szacowaniu wartości przedsiębiorstwa sięga się wówczas, gdy dana firma znajduje się w stanie likwidacji. Zazwyczaj stosuje się ją wtedy, gdy trudno jest przyjąć tezę o dalszym prowadzeniu działalności gospodarczej w sytuacji długotrwałego generowania strat.

Dzięki użyciu metody likwidacyjnej można określić wartość, poniżej której bardziej opłacalna okazuje się likwidacja przedsiębiorstwa niż jego sprzedaż. To oznacza, że wartość likwidacyjna jest równa poziomowi minimalnej ceny, na jaką może zgodzić się sprzedający przy zbywaniu przedsiębiorstwa.

W ramach wyceny przedsiębiorstwa metodą rynkowej wartości likwidacyjnej mieszczą się następujące czynności:

• szacowanie wartości sprzedaży posiadanych przez firmę aktywów i możliwych do odzyskania należności;
  
  
• określenie dyskonta z tytułu szybkiej sprzedaży dla wszystkich aktywów; w ten sposób definiuje się nadwyżkę wartości spowodowaną koniecznością błyskawicznego upłynnienia aktywów;
  
• oszacowanie wartości obecnych i przyszłych zobowiązań powiązanych z zawartymi umowami;
  kalkulacja zobowiązań finansowych z tytułu podatku dochodowego i aktywów podatkowych, dzięki którym dochodzi do zmniejszenia wysokości przyszłych płatności podatkowych;
  
  
• kalkulacja wydatków na potencjalną likwidację firmy.
  
  

Dzięki wykonaniu wyceny przedsiębiorstw przy użyciu metody wartości likwidacyjnej można sprawnie przeprowadzić proces zamknięcia firmy.

Metoda wartości odtworzeniowej

Istota metody odtworzeniowej sprowadza się do sumowania wartości składników majątku przy uwzględnieniu kwoty środków pieniężnych potrzebnych do pokrycia kosztów zastąpienia majątku podobnym, o analogicznym stopniu zużycia technicznego. Wartość odtworzeniową określa się zazwyczaj w oparciu o poziom aktualnych cen rynkowych dla takich samych lub podobnych składników majątkowych.

Do obliczenia wartości przedsiębiorstwa można też wykorzystać wzór Wo=Wnx(1-Zf). W tym przypadku Wo oznacza wartość odtworzeniową netto, Wn wartość nowego środka trwałego, a Zf wskaźnik zużycia fizycznego. 

Metoda odtworzeniowa pozwala na uzyskanie dokładniejszych wyników niż przy metodzie księgowej. Dzięki niej można także odkryć realną wartość pasywów i aktywów oraz ich składników niematerialnych. Za jej wadę uznaje się natomiast dużą czasochłonność i pracochłonność, a także skomplikowane techniki analiz. 
 

Metody dochodowe wyceny przedsiębiorstw

Krajowy Standard Wyceny Przedsiębiorstw wskazuje, że w podejściu – wycena firmy metodą dochodową mieszczą się określające realną wartość przedsiębiorstwa na podstawie strumieni przyszłych ekonomicznych zysków zdyskontowanych przewidywaną stopą zwrotu, czyli kosztem zaangażowanego kapitału.

Do wspomnianych metod zalicza się:

• metodę zdyskontowanych przepływów pieniężnych DCF;
• metodę zdyskontowanych zysków;
• metodę zdyskontowanych dywidend.

Warto dowiedzieć się więcej na temat wspomnianych metod.

Metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych DCF

Metoda DCF to jedna z najpopularniejszych metod wyceny przedsiębiorstwa mieszczących się w ramach podejścia dochodowego. W jej przypadku pomija się majątek firmy na rzecz wolnych przepływów finansowych uzyskiwanych obecnie bądź w najbliższej przyszłości. Zaktualizowanie wartości przyszłych przepływów możliwe jest dzięki zastosowaniu dyskonta, czyli metody obliczania wartości obecnej kapitału w oparciu o jego oczekiwaną przyszłą wartość.

Metoda zdystansowanych przepływów pieniężnych bazuje na założeniu, że wartość przedsiębiorstwa jest równa wartości przewidywanych wolnych nadwyżek finansowych generowanych przez firmę oraz dostępnych przedsiębiorcom.

W ramach szacowania wartości przedsiębiorstw metodą DCF wykonuje się następujące czynności:

• obliczanie wysokości przewidywanych wolnych przepływów pieniężnych dla różnych podokresów w okresie szczegółowej prognozy; w tym celu określa się wartość przepływu operacyjnego i nieoperacyjnego;
  
  
• szacowanie wysokości oczekiwanego wolnego przepływu pieniężnego dla pierwszego podokresu, następującego bezpośrednio po okresie szczegółowej prognozy;
  
  
• ustalenie wysokości stóp dyskontowych powiązanych ze średnim ważonym kosztem kapitału przedsiębiorstwa;
  
  
• ustalenie aktualnej wartości wolnych przepływów pieniężnych występujących w czasie szczegółowej prognozy; robi się to za pomocą dyskontowania przepływów średnim ważonym kosztem kapitału.
  
  

Metoda DCF świetnie sprawdza się jako metoda wyceny przedsiębiorstw przy prowadzeniu negocjacji biznesowych z inwestorami. Dzięki wycenie można określić możliwe korzyści oraz ryzyko związane z daną inwestycją.

Metoda zdyskontowanych zysków

Metodę zdyskontowanych zysków relatywnie rzadko wykorzystuje się w procesie wyceny przedsiębiorstw. W tym przypadku do oszacowania wartości firmy niezbędne jest zsumowanie strumienia zdyskontowanych dochodów netto.

Omawiana metoda bazuje na dwóch głównych założeniach. Po pierwsze, w tym przypadku przyjmuje się, że stopa wzrostu zysków oscyluje na jednym poziomie. Po drugie natomiast zakłada się długą działalność przedsiębiorstwa.

Metoda zdyskontowanych dywidend

Metoda zdyskontowanych dywidend polega na określaniu wartości firmy za sprawą zsumowania strumienia zdyskontowanych dywidend. Do tego celu niezbędne jest ustalenie stóp wzrostu dywidendy w różnych okresach. Zazwyczaj przyjmuje się, że w okresie niezliczonej ilości lat wspomniana stopa wzrostu dywidend jest stała.

Metody mieszane wyceny przedsiębiorstw

W praktyce do wyceny przedsiębiorstw najczęściej wykorzystuje się metody majątkowe albo dochodowe. Niektórzy biegli zajmujący się realizacją tego typu czynności decydują się jednak na wykorzystanie alternatywnych, znacznie mniej znanych sposobów postępowania. Tzw. metody mieszane w umiejętny sposób łączą w sobie założenia podejścia majątkowego i dochodowego.

Do najpopularniejszych z nich zalicza się:

• metodę berlińską (niemiecką) – zakłada się, że wartość firmy jest równa średniej arytmetycznej z wartości majątku przedsiębiorstwa oraz wartości dochodowej przedsiębiorstwa;
  
  
• metodę szwajcarską – modyfikacja metody niemieckiej[ w tym przypadku wartość przedsiębiorstwa utożsamiana jest z jego zdolnością do osiągania zysków w najbliższej perspektywie czasowej; średnią arytmetyczną zastępuje się tutaj średnią ważoną (2/3 wartości dochodowej firmy i 1/3 wartości bilansowej przedsiębiorstwa);
  
  
• metodę mnożnika zysku dodatkowego – metoda bazująca na założeniach podejścia majątkowego przy wycenianiu przedsiębiorstw; w tym przypadku wartość majątku firmy powiększa się o wartość jej reputacji; do mierzenia reputacji wykorzystuje się zysk dodatkowy firmy.
  
  

Do innych metod mieszanych należą także metoda stuttgarcka oraz anglosaksońska. Przy pierwszej z nich bierze się pod uwagę wartość majątkową i dochodową firmy oraz koszt kapitału. Przy drugiej poza wymienionymi czynnikami uwzględnia się okres występowania dodatkowych zysków. 

Oferta IEE

Jeśli zastanawiasz się, jak w sposób profesjonalny i rzetelny przeprowadzić wycenę swojej firmy, skorzystaj z usług Instytutu Ekspertyz Ekonomicznych. Nasz zespół doświadczonych ekspertów wykorzystuje najnowsze metody i standardy wyceny przedsiębiorstw, dostosowując je do indywidualnych potrzeb każdego klienta.

Skontaktuj się z nami, aby dowiedzieć się, jak możemy pomóc w rozwoju Twojego przedsiębiorstwa. Niech nasze doświadczenie stanie się Twoim sukcesem.

Artykuły zawarte na niniejszej stronie mają wyłącznie charakter informacyjny oraz poglądowy i nie stanowią porady prawnej. Administrator strony/IEE zastrzega, że nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek straty powstałe w wyniku czynności podjętych na podstawie niniejszej publikacji. Jeżeli są Państwo zainteresowani kwestiami poruszonymi w niniejszym artykule, zapraszamy do kontaktu mailowego lub telefonicznego bezpośrednio z nam.